ความทรงจำแสนสุข

ของหม่อมราชวงศ์นฤมล เกษมสันต์ พิชัยสนิธ

         เรื่องเก่าๆ ในอดีตนั้น บางทีเราไม่อยากให้สูญหายไปในกาลเวลา การซ่อมแซมประวัติศาสตร์เป็นหน้าที่ของศิลปินมือดีที่มีพรสวรรค์ด้านนี้เท่านั้น คือนักซ่อมแซมภาพวาดที่มีร่องรอยชำรุดเสียหายให้กลับมาดูใกล้เคียงกับภาพของเดิมมากที่สุด หากแต่เรื่องราวในอดีตที่พอนานวันกลายเป็นประวัติศาสตร์นั้นการเล่าโดยบอกต่อๆ อาจมีข้อมูลผิดเพี้ยนบิดเบือนหรือเข้าใจไม่ถูกต้องไปบ้าง อาจจะด้วยเพราะกาลเวลา ด้วยความทรงจำ หรือด้วยความรู้สึกส่วนตัว อย่างไรก็ตามความทรงจำดีๆบางเรื่อง เราอนุญาตให้มีการบิดเบือนไปได้บ้างเพราะไม่อาจสืบหาร่องรอยที่แท้จริง และในความทรงจำของคุณหญิงแบ๋ว-หม่อมราชวงศ์นฤมลเกษมสันต์ พิชัยสนิธ ที่มีต่อครอบครัวที่มากมายด้วยบุคคลมีความหมายต่อประวัติศาสตร์นั้นเมื่อเล่าถึงคราใดก็เต็มไปด้วยรอยยิ้มของผู้เล่า…แล้วเราจะสืบหาความจริงอื่นใด นอกไปจากความจริงในความทรงจำที่เปี่ยมไปด้วยความสุขของผู้เล่า

         หม่อมราชวงศ์นฤมล เกษมสันต์ พิชัยสนิธ เป็นผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากสองฝั่งคือ ทางบิดานั้นมาจากราชสกุล “เกษมสันต์” และทางฝั่งมารดาคือราชสกุล “วรวรรณ” และเป็นเชื้อสายที่สืบทอดมาจากรัชกาลที่ ๔ ทั้งสองสกุลเช่นเดียวกัน ทั้งสองราชสกุลนี้มีบุคคลผู้เป็นต้นราชสกุลที่ถือเป็นผู้ที่มีความสำคัญหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์ของไทย สำหรับทางด้านราชสกุลวรวรรณ ก็คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (เจ้าจอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ ๔) ส่วนทางราชสกุลเกษมสันต์ ผ้เูป็น ต้นราชสกุลคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ (เจ้าจอมมารดาแพในรัชกาลที่ ๔)

         สำหรับคุณหญิงแบ๋ว-หม่อมราชวงศ์นฤมล เกษมสันต์พิชัยสนิธ คือธิดาคนสุดท้องของหม่อมเจ้าลักษณากรเกษมสันต์ และหม่อมเจ้าหญิงศรีสอางค์นฤมล วรวรรณ ซึ่งในปัจจุบันคุณหญิงมีอายุ ๘๐ ปีพอดีๆ ในปีนี้ เมื่อพวกเราให้คุณหญิงย้อนเล่าเรื่องราวบางความทรงจำในอดีตบางเรื่องที่อาจตกหล่นสูญหายไปจากหน้าประวัติศาสตร์ ที่คุณหญิงได้ผ่านการใช้เวลาในช่วงชีวิตมาแล้วถึง ๒ ยุค ๒ สมัย ใน ๒ รัชกาล อีกทั้งยังมีช่วงเวลาที่ได้ใกล้ชิดกับสตรีที่เกือบจะถูกลืมไปจากหน้าประวัติศาสตร์ แต่เป็นสตรีที่มีความสำคัญและยังมีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของคุณหญิงแบ๋วในอีกกาลต่อมา สตรีแกร่งที่เคยทรงเป็นพระคู่หมั้น ผู้เคยถูกถอนหมั้นแม้วันวานจะเป็นเช่นใด แต่เมื่อประวัติศาสตร์บางหน้าถูกจารึกใครเลยจะสามารถเปลี่ยนแปลง…