นิตยสารอนุรักษ์ ฉบับที่ 61
เรื่อง/ภาพ: ธีรภาพ โลหิตกุล

๙ มีนาคม ๒๕๕๖

            ผ่านกาลเวลามาเกือบสิบปี หลากหลายเรื่องราวที่ผ่านเข้ามาในชีวิต ถูกหลงลืมผ่านเลยไป ทว่า ภาพและเรื่องราวในเช้าวันนั้น ยังตรึงแน่นในความทรงจำ ณ บ้านเหล่าใหญ่ ตำบลเหล่าใหญ่ อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ ชุมชนชาวผู้ไท (หรือ ภูไท) หนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์อันหลากหลายบนแผ่นดินอีสาน ที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นกลุ่มที่ยังรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมประเพณีไว้ได้อย่างเหนียวแน่น

            ผมตื่นแต่เช้าด้วยความตื่นเต้น ที่ได้เห็นสตรีผู้ไทตั้งแต่เด็กจนถึงคุณย่าคุณยาย ทุกคนนุ่งผ้าซิ่นสีสันสวยงาม ลวดลายวิลิสมาหรา โดยมีผ้าขิดแพรวาห่มสไบเฉียง เดินมุ่งหน้าสู่วัดหอไตร วัดประจำหมู่บ้าน เพื่อไปร่วมงานบุญเดือนสี่ คือบุญผะเหวด หรือบุญพระเวสสันดร หรือบุญเทศน์มหาชาติ งานบุญใหญ่ในฮีต ๑๒ คอง ๑๔ ของชาวอีสาน เพื่อรำลึกถึงการบำเพ็ญบุญคือความดีอันยิ่งยวด จากการที่พระเวสสันดรสละความเห็นแก่ตัวเพื่อประโยชน์สุขอันไพศาลของมนุษยชาติ          

ธุงใย

บันไดสวรรค์

            ทั้งยังเชื่อกันว่า ใครได้ฟังเทศน์มหาชาติ หรือ มหาเวสสันดรชาดกจบภายในวันเดียว แล้วนำไปประพฤติปฏิบัติจะได้รับอานิสงส์มาก คือจะได้พบพระศาสนาของพระศรีอริยเมตไตรย พระพุทธเจ้าแห่งอนาคต ได้อยู่ในสังคมที่ดีงาม ไม่มีสงคราม ไม่มีความขัดแย้ง ข้าวปลาอาหารอุดมสมบูรณ์ ผู้คนหน้าตาอิ่มเอิบผ่องใส ผู้สูงวัยอายุ ๘๐ ปี แต่ใบหน้าอ่อนเยาว์ราวหนุ่มสาววัย ๒๐ เศษ

            บุญผะเหวดจึงถือเป็นงานบุญใหญ่ ศาลาการเปรียญวัดหอไตรเช้านี้จึงดูคับแคบ ด้วยชาวผู้ไทมาร่วมงานบุญกันล้นหลาม ตรงกลางศาลามีการทำ “ราชวัติ” หรือขอบเขตที่กำหนดเป็นปริมณฑลของพิธี โดยมีม่านนก ประดับด้วยรังผึ้ง ผลไม้และดอกไม้นานาพรรณ เป็นการจำลองผืนป่าเขาวงกตที่พระเวสสันดรไปบำเพ็ญพรตภายหลังถูกขับไล่ออกจากพระนคร