ดอกไม้บริสุทธิ์ (ส.พลายน้อย)

ตามคติความเชื่อของคนโบราณนับถือว่าดอกบัวเป็นดอกไม้สำคัญ อย่างชาวอัสสัมซึ่งเป็นไทยสาขาหนึ่งเล่าว่า ก่อนที่จะมีแผ่นดิน โลกเต็มไปด้วยน้ำในครั้งนั้นมีพี่น้องสองคนเป็นใหญ่อยู่บนฟ้า ที่บนฟ้ามีสระบัวสองพี่น้องโยนต้นบัวลงมาในน้ำเบื้องล่างจึงเกิดพืชพันธุ์บัวขึ้นในโลกมนุษย์ ต่อจากนั้นก็บันดาลให้เกิดลมพัดฝุ่นละอองจากทิศานุทิศให้มารวมกันแล้วเกิดเป็นผืนแผ่นดินขึ้น เรื่องนี้เข้าใจว่าเจตนาจะให้เห็นว่าดอกบัวมาจากสวรรค์ ไม่ใช่ดอกไม้ธรรมดาในเมืองมนุษย์

ในคัมภีร์ไตรภูมิกล่าวว่า ดอกบัวเป็นดอกไม้ที่เกิดขึ้นก่อนดอกไม้ใดๆ ในโลก ตามเรื่องว่า เมื่อถึงกาลอวสานของโลก สถานที่ต่างๆ ทั่วโลกจะสลายไปก่อน และที่ตั้งแห่งรัตนบัลลังก์ใต้ร่มพระมหาโพธิ์ที่พระพุทธจ้าตรัสรู้จึงสลายต่อภายหลัง ครั้นเมื่อเกิดโลกขึ้นใหม่ก็จะตั้งขึ้นในที่เป็นรัตนบัลลังก์เป็นแห่งแรก

ณ สถานที่อันเป็นที่ตั้งแห่งพระรัตนบัลลังก์ จะมีปทุมชาติกอหนึ่งเป็นนิมิตหมายให้รู้อนาคต คือถ้ากอปทุมชาตินั้นไม่มีดอก ก็แสดงว่าแผ่นดินนั้นจะไม่มีพระพุทธเจ้ามาตรัสรู้และถ้ามีหนึ่งดอก ก็แสดงว่าจะมีพระพุทธเจ้ามาตรัสรู้หนึ่งองค์ หรือถ้ามี ๒, ๓, ๔, ๕ ดอกขึ้นไป ก็เป็นเครื่องทำนายว่าในแผ่นดินนั้นจะมีพระพุทธเจ้า ๒, ๓, ๔, ๕ พระองค์ และที่มหัศจรรย์ก็คือ ไม่ว่าจะมีดอกบัวกี่ดอกก็ตาม จะคงมีเพียงก้านเดียวเท่านั้น ในปัจจุบันถ้ามีดอกบัวดังกล่าวเกิดขึ้นก็คงมีคนไปหาเลขหวยกันแน่น

บางครั้งบางตำนานดอกบัวก็ไม่เกิดจากพื้นดิน แต่เกิดจากร่างของพระเป็นเจ้า ซึ่งตำนานทางอินเดียกล่าวกันต่างๆแต่ที่คนไทยทราบกันดีก็คือ เมื่อครั้งยังไม่มีแผ่นดินมีแต่น้ำพระวิษณุบรรทมอยู่เหนืออนันตนาคราช ขณะที่บรรทมหลับอยู่นั้น มีดอกบัวผุดขึ้นมาจากพระนาภีหนึ่งดอกพระพรหมได้อุบัติขึ้นในดอกบัวนั้น หรือในเรื่องรามเกียรติไทยก็ว่า ท้าวอโนมาตัน ปฐมกษัตริย์แห่งอยุธยา ก็มีกำเนิดจากดอกบัวที่ผุดขึ้นจากนาภีพระนารายณ์ ดังมีกลอนว่า

“บังเกิดเป็นปทุมเกสร
อรชรรับแสงสุริยฉาน
ขึ้นในอุทรแล้วเบิกบาน
มีพระกุมารโฉมยง
อยู่ในห้องดวงโกเมศ
ดั่งพรหมเรืองเดชครรไลหงส์
จึงพระจักรกฤษณ์ฤทธิรงค์
อุ้มองค์กุมารนั้นเหาะมา”