และเมื่อเดินเข้าไปด้านหลังค่ายจะพบกับอาคารหลังใหญ่รูปทรงเหลี่ยมเรียบง่ายหากสังเกตให้ดีจะพบว่าบานประตูและหน้าต่างหาได้เป็นแบบทั่วไปไม่ ทว่าเป็นซี่กรงเหล็กแน่นหนา บ่งชัดว่าอาคารหลังนี้คืออาคารที่คุมขังทหารฝรั่งเศส บรรยากาศภายนอกในปัจจุบันที่ถูกทาสีใหม่และปรับปรุงให้สภาพดีขึ้น กลับตรงกันข้ามกับบรรยากาศภายในที่เป็นห้องสี่เหลี่ยมมีกำแพงหนาและกรงกั้น แม้วันเวลาผ่านไป แต่ความรู้สึกไร้อิสรภาพ แรงกดดัน สิ่งเหล่านี้ยังสัมผัสได้บ้างจากความเป็นคุก ซึ่งอาคารหลังนี้ก่ออิฐถือปูนชั้นเดียวสร้างแบบเดียวกับตึกแดงที่อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี
และไม่ไกลกัน คืออาคารหลังย่อมสองหลังเคียงคู่กัน หลังหนึ่งใหญ่กว่าและมีรายละเอียดมากกว่าคือ อาคารคลังกระสุนดินดำ (คส.๕) เป็นอาคารสี่เหลี่ยมก่ออิฐฉาบปูน ยกพื้นสูงเพื่อป้องกันน้ำท่วม มีช่องระบายลมอยู่รอบ เป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมแบบยุโรปที่แม้จะขนาดกะทัดรัดแต่สวยงามเลยทีเดียว ปัจจุบันอาคารคลังกระสุนดินดำเป็นที่จัดแสดง Diorama (ฉากจำลอง) การรบที่เกาะช้าง
กลับดูโดดเด่นงดงาม
บรรยากาศภายนอกในปัจจุบันที่ถูกทาสีใหม่และปรับปรุงให้สภาพดีขึ้น กลับตรงกันข้ามกับบรรยากาศภายในที่เป็นห้องสี่เหลี่ยมมีกำแพงหนาและกรงกั้น แม้วันเวลาผ่านไปแต่ความรู้สึกไร้อิสรภาพแรงกดดัน สิ่งเหล่านี้ยังสัมผัสได้บ้างจากความเป็นคุก
ในยุคนั้นประเทศรอบๆ ประเทศไทยถูกยึดครองเกือบหมด แต่ด้วย พระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทําให้ประเทศไทยรอดพ้นการตกเป็นเมืองขึ้น แม้จะต้องยอมเสียดินแดนบางส่วนไปบ้าง
ส่วนอีกหลังที่เล็กกว่าคือ อาคารคลัง กระสุนดินดํา (คส.๖) เป็นอาคารที่เรียบง่าย ที่สุดในบรรดาโบราณสถานทั้งหมดก็ว่าได้ เพราะก่ออิฐฉาบปูนเรียบแบบง่ายๆ ทรงสี่เหลี่ยมธรรมดา แม้เล็กแต่ก็เล็กพริกขี้หนูเพราะปัจจุบันถูกบูรณะให้เป็นที่จัดแสดง นิทรรศการความสัมพันธ์ระหว่างไทย-ฝรั่งเศสในสมัยปัจจุบัน
ซึ่งการบูรณะโบราณสถานทั้ง ๗ แห่งใน ค่ายตากสินเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ ด้วยความที่โบราณสถานดังกล่าวสภาพทรุดโทรมมากจนน่าเป็นห่วงทั้งที่มีความสําคัญทางประวัติศาสตร์มาก เพราะนอกจากจะเป็นบทบันทึกถึงเหตุการณ์ในยุคล่าอาณานิคมของชาติตะวันตกแล้ว ยังฉายภาพอีกมุมที่น่าภาคภูมิใจคือในยุคนั้นประเทศรอบๆ ประเทศไทยถูกยึดครองเกือบหมด แต่ด้วยพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทําให้ประเทศไทยรอดพ้นการตกเป็นเมืองขึ้น แม้จะต้องยอมเสียดินแดนบางส่วนไปบ้าง
การบูรณะใหญ่ครั้งนี้มี มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม เข้ามาเป็นแม่งานร่วมกับ กรมศิลปากร กระทั่งปรับปรุง ให้ซากโบราณสถานที่ตายไปแล้วได้กลับมามีลมหายใจขึ้นอีกครั้ง และเมื่อวันที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๕๙ ที่ผ่านมา สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี องค์ประธานที่ปรึกษามูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานฯ เสด็จไปทรงเปิดอาคารโบราณสถานที่บูรณะเสร็จสมบูรณ์ในค่ายตากสิน พร้อมกับทอดพระเนตรนิทรรศการซึ่งมีเนื้อหาเกี่ยวกับพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจที่สําคัญของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และความสัมพันธ์ไทย-ฝรั่งเศส ตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงปัจจุบัน
แม้ประวัติศาสตร์บางบทจะไม่สวยหรูหรือถูกใจใครไปเสียหมด แต่ในเมื่อเราหลีก หนีไม่ได้ สิ่งที่ควรทําคือรับรู้และเรียนรู้ วันนี้ ประวัติศาสตร์ที่เคยหลับใหลถูกปลุกให้ตื่น แล้วที่ค่ายตากสิน จันทบุรี
About the Author
