นิตยสารอนุรักษ์ ฉบับที่ 4
เรื่อง/ภาพ: ธเนศ งามสม
เขาใหญ่ ในความทรงจำ
ป่าดิบสมบูรณ์บนเขาเขียว แหล่งต้นน้ำลำธารสำคัญของภาคตะวันออก
๑…
เนิ่นนานมาแล้ว ทว่าเด็กชายจดจำทุกอย่างได้ขึ้นใจกวางป่าฝูงใหญ่ที่สุดเท่าที่เด็กชายเคยเห็นมา ทุ่งหญ้ากว้าง ฝูงช้างป่าที่เดินเรียงแถวกันมากินดินโป่ง ในฝูงมีลูกช้างเล็กๆท่าทางซุกซนรวมอยู่ด้วยในยามนั้น ดวงตาของเด็กชายเป็นประกาย ภาพที่เห็นตรงหน้าราวกับหลุดออกมาจากนิยายผจญไพรย้อนเวลากลับไป ในขวบปีที่เด็กชาย
ตัวสูงเพียงไหล่ของแม่ ครอบครัวพาเขาและหลานๆ ไปเที่ยวเขาใหญ่ ในวัยเช่นนั้น เด็กชายไม่รู้อะไรนักหรอก รู้เพียงว่า เขาใหญ่มีกวางป่ามากมาย มีสัตว์ป่าหลายชนิดให้ดูคล้ายๆ ที่เขาดิน “พวกเขาไม่ต้องอยู่ในกรงหรือครับ” เด็กชายเอ่ยน้ำเสียงตื่นเต้น ขณะยืนอยู่เบื้องหน้าทุ่งหญ้ากว้าง มีฝูงช้างป่ากำลังเดินเรียงแถวหาอาหารท่ามกลางทุ่งหญ้านั้นเด็กชายจำได้ว่า แม่ยิ้มพลางอธิบายให้ฟังว่า พวกเขาเป็นสัตว์ป่าในธรรมชาติ มี
ชีวิตอิสระเสรีเช่นเดียวกับมนุษย์อย่างเราๆเขาใหญ่คือหนึ่งในบ้านอันอุดมสมบูรณ์อบอุ่นและปลอดภัยของบรรดาช้างป่า “ที่ลูกเห็นในสวนสัตว์ ก็เพียงส่วนน้อยเท่านั้นจ้ะ เราพาเขาไปเลี้ยงเพื่อศึกษา และเพื่อสงวนสายพันธุ์ของพวกเขาไว้” แม่พยายามอธิบายให้ลูกชายเข้าใจในยามนั้น เด็กชายยังไม่รู้อะไรลึกซึ้งมากนัก รู้สึกเพียงว่า เขาใหญ่ยิ่งใหญ่มากเหลือเกิน ภูเขายืนทะมึนเหมือนภาพลวงตา ต้นไม้สูงใหญ่คล้ายจะชนปุยเมฆบนท้องฟ้า
เด็กชายเข้าใจว่า ที่นี่คือฉากที่สร้างขึ้น
เหมือนในนิยาย เป็น “สวนสัตว์” ขนาดใหญ่
ที่สุดบนโลกใบนี้
“ผมชอบเขาใหญ่ฮะ” เด็กชายบอกกับแม่
แล้วก็ยิ้มร่าเริง
“แม่ดีใจที่ลูกชอบเหมือนแม่จ้ะ” เธอลูบหัว
ลูกชาย ด้วยความเอ็นดู เหงื่อผุดพราวเต็ม
หน้าผากเล็กๆ นั้น
ระหว่างทางกลับบ้าน เด็กชายเจื้อยแจ้ว
ถามถึง “ถุงเท้ากันทาก” ที่แม่ซื้อให้
สำหรับเด็กชาย มันคล้ายชุดท่องอวกาศ
ในยามสวมใส่ รู้สึกว่าตนเองเติบใหญ่ พร้อม
จะก้าวเข้าไปสำรวจผืนป่าอันกว้างใหญ่แห่งนั้น
๒…
เนิ่นนานมาแล้ว ทว่าชายหนุ่มจดจำ
ทุกอย่างได้ขึ้นใจ
กวางป่าฝูงใหญ่ที่สุดเท่าที่ชายหนุ่มเคย
เห็นมา ฝูงช้างป่าออกท่องไปในทุ่งหญ้ากว้าง
รวมถึงรอยยิ้มอันสดใสของแม่
จากวันที่ได้ไปเยือนเขาใหญ่เป็นครั้งแรก
บางสิ่งเริ่มซึมซับในใจของเด็กชาย มันค่อยๆ
งอกงามเติบใหญ่ไปพร้อมๆ กับชีวิตและ
การเดินทาง
เนิ่นนานหลายสิบปีแล้ว ที่ชายหนุ่มได้ไป
เยอื นผืนไพรน้อยใหญ่ต่างๆ จากภาคเหนือ
จรดท้องทะเลภาคใต้
จากยอดดอยสูงอย่างอินทนนท์ ไปถึง
ป่าโกงกางแห่งทะเลอันดามัน จากสวนสัตว์
เปิดเขาเขียว ถึงใจกลางป่าอันยิ่งใหญ่ แห่ง
ทุ่งใหญ่นเรศวร ชายหนุ่มได้ฟังเรื่องเล่าและ
เรียนรู้เรื่องราวอันน่าอัศจรรย์แห่งพงไพร
จนวันหนึ่ง ชายหนุ่มได้กลับมาเยือน
เขาใหญ่ ที่ซึ่งเด็กชายตัวน้อยเคยยืนข้างๆ
ผู้เป็นแม่ ตื่นตากับฝูงช้างป่า ที่ดูราวกับออกมา
จากนิยายผจญไพร
ในวันนี้ นอกจากภาพงดงามตามธรรมชาติ
ชายหนุ่มยังรับรู้อีกว่า ฝูงช้างป่ากำลัง “ทำหน้าที่”
สำคัญในระบบนิเวศอันเปี่ยมคุณค่า
พวกเขากำลังและเล็มหญ้าเป็นอาหาร
ผลพลอยได้คือ ทุ่งหญ้าจะโล่งกว้างอยู่เช่นนั้นเป็นแหล่งอาหารของสัตว์เล็กๆ อย่าง กวางป่า
เก้ง และบรรดานกนานาที่อาศัยอยู่ในทุ่งหญ้า
ขณะเมล็ดพันธุ์นานาชนิดก็ถูกกระจายออก
ไป เติบใหญ่ตามที่ต่างๆ ระหว่างการเดินทาง
ของฝูงช้างป่า
ชายหนุ่มยังรับรู้อีกว่า ขณะเมล็ดพันธุ์
เหล่านั้นค่อยๆ เติบใหญ่ ต้นกล้ารุ่นใหม่
เหล่านั้นเสมือนหลักประกันในอนาคต ว่าเรา
จะมีต้นไม้ไว้ดูดซับความชุ่มชื้น มีลำธาร
น้อยใหญ่ หลั่งไหลจากป่าสู่เมือง โดยไม่แห้ง
ขอดขาดสาย
ชายหนุ่มได้เรียนรู้และเข้าใจอย่างลึกซึ้ง
ว่าสัตว์ป่าและผืนไพร มีคุณค่าต่อมนุษย์
มากเพียงใด
“แม่ดีใจที่ลูกชอบเหมือนแม่จ้ะ” ชายหนุ่ม
ยังจดจำประโยคนั้นได้ขึ้นใจ
แม่เอ่ยกับเขาพร้อมรอยยิ้มรักใคร่เอ็นดู
เขารู้แล้วว่าการมาเขาใหญ่ครั้งนั้น
แม่ต้องการสื่อสารสิ่งใด
เข้าใจถ่องแท้ว่า แม่ได้ส่งต่อ “เมล็ดพันธุ์”
อันงดงามมาสู่ลูกชายตัวน้อยแล้วในวันนั้น
คู่มือนักเดินทาง
ผืนป่าเขาใหญ่ได้รับการประกาศเป็น
อุทยานแห่งชาติอันดับแรกของประเทศ เมื่อ
วันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๐๕
พื้นที่อุทยานฯ ๑,๓๕๓,๔๗๑ ไร่ อยู่ใน
เขตจังหวัดนครราชสีมา สระบุรี นครนายกและปราจีนบุรี ครอบคลุมส่วนหนึ่งของผืนป่า “ดงพญาเย็น” อันยิ่งใหญ่
เมื่อวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ เขาใหญ่ได้รับการประกาศเป็น “มรดกโลกทางธรรมชาติ” ร่วมกับอุทยานแห่งชาติทับลานอุทยานแห่งชาติปางสีดา อุทยานแห่งชาติตาพระยา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่จากองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ในฐานะ “เป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของชนิดสัตว์และพันธุ์พืชที่หายากหรือตกอยู่ในสภาวะอันตราย…”
กล่าวถึงเขาใหญ่ ที่นี่ถือเป็น “โรงเรียนธรรมชาติ” อันสมบูรณ์แบบ น่าเรียนรู้และศึกษา ทั้งพรรณพืชและพันธุ์สัตว์หลายชนิดจัดอยู่ในสถานะ “ใกล้สูญพันธุ์” บางชนิดพบเพียงน้อยนิดบนโลกใบนี้
เพียงปฏิบัติตนเป็น “นักเรียน” ผู้ใฝ่รู้แต่งกายด้วยชุดกลมกลืนธรรมชาติ มีกล้องส่องทางไกล หรือกล้องถ่ายภาพ เข้าใจว่าทุกๆ ชีวิตมีคุณค่าไม่ต่างกัน
ตลอดสองข้างทางที่ทอดไปบนเขาใหญ่มีเรื่องราว “น่ารู้” ชวนตื่นตา
เช้าตรู่และเย็นคือช่วงเวลาที่ดี ตามทุ่งหญ้าริมทาง มีโอกาสพบฝูงหมาใน สัตว์สงวนซึ่งพบได้ไม่ง่ายในผืนป่าทั่วไป บริเวณสามแยกไปเขาเขียว อาจได้ยินเสียงร้องหรือพบเห็นชะนีมงกุฎ หากโชคดี จะได้เห็น “ลูกผสม”ระหว่างชะนีมงกุฎและชะนีมือขาว ซึ่งในโลกพบเพียง ๓ แห่งเท่านั้น
ต้นไทรนับเป็นแหล่งรวมอีกจุดของสัตว์ป่าระหว่างติดลูกสุก ทั้งนกเงือก หมี ไก่ฟ้าพญาลอและนกนับสิบชนิด จะแวะมาตลอดวัน
โป่งชมรมเพื่อนและทุ่งหญ้าหนองผักชีก็น่าไปเยือน บางวันอาจได้เห็นฝูงช้างป่าลงกินดินโป่ง อีกทั้งทิวทัศน์ทุ่งหญ้าก็งดงามอย่างยิ่ง
ที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก
อุทยานฯ มีบ้านพักนักท่องเที่ยว ค่าย
เยาวชน จุดกางเต็นท์ และมีอาหารให้บริการ
หลายจุดด้วยกัน
การเดินทาง
ไปเขาใหญ่ได้สองเส้นทาง คือ ตาม
ทางหลวงหมายเลข ๒ (ถนนมิตรภาพ-
ปากช่อง) และตามทางหลวงหมายเลข ๓๐๕
(นครนายก-ปราจีนบุรี) เส้นทางแรกถนนดี
มีโค้งชันช่วงสั้นๆ ระหว่างขึ้นเขาใหญ่ ส่วน
เส้นที่สองใกล้กว่าราว ๑๕ กิโลเมตร แต่ช่วง
เวลาเย็น ฝูงช้างป่ามักออกมาหาอาหาร
สอบถามรายละเอียดได้ที่อุทยานแห่งชาติ
เขาใหญ่
ตู้ปณ. ๙ ตำบลหมูสี อำเภอปากช่อง
จังหวัดนครราชสีมา ๑๐๑๓๐
โทรศัพท์
๐๘ ๖๐๙๒ ๖๕๒๗
๐๘ ๖๐๙๒ ๖๕๒๙
๐๘ ๖๐๙๒ ๖๕๓๑
About the Author
