นิตยสารอนุรักษ์ ฉบับที่ 58
เรื่อง: ฬียากร เจตนานุศาสน์
ภาพ: iStockphoto
ก่อนจะเข้าสู่ยุคที่ของเล่นเต็มไปด้วยเทคโนโลยีและความทันสมัยจนแทบจะตามไม่ทันอย่างทุกวันนี้ เราจะพาย้อนไปดูของเล่นในยุคโบราณว่าเริ่มต้นมาจากที่ไหน และมีความเป็นมาอย่างไร
…ถึงแม้ว่าของเล่นในแต่ละช่วงวัยของคนแต่ละรุ่นจะแตกต่างกัน ทว่าสิ่งที่เหมือนกันคือความสุขที่ได้รับ เมื่อมองย้อนกลับไปก็จะมีเรื่องราวและความทรงจำที่ซ่อนอยู่ในของเล่นของแต่ละคน
ของเล่น…เรื่องเล่าความสุขวัยเยาว์
ย้อนเรื่องราวของเล่น
ความเป็นเด็กในตัวคงไม่ต่างกันไม่ว่าในยุคสมัยไหน เชื่อว่าทุกคนต้องมีของเล่นชิ้นโปรดอย่างน้อยคนละชิ้นสองชิ้น แต่ถ้าจะถามหาของเล่นชิ้นแรกในโลกอาจจะยากสักนิด เพราะไม่มีระบุไว้ชัดเจน แต่คาดว่าของเล่นโบราณในยุคแรกนั้นเกิดขึ้นที่อารยธรรมของชนชาติอียิปต์โบราณเมื่อราวพันกว่าปีก่อน โดยยังเป็นของเล่นแบบเรียบง่ายแต่ช่วยฝึกทักษะการคิดได้ดี เช่น รถลากไม้โบราณ ลูกข่างโบราณ ลูกบอลที่ทำจากเชือกป่าน หรือเส้นด้ายจากใบปอมาพันให้เป็นก้อนกลมๆ
ส่วนของเล่นในประเทศไทยแม้จะบอกจุดเริ่มต้นได้ไม่ชัดเจน แต่ที่เป็นไปในทิศางเดียวกันคือ เป็นการนำวัสดุตามธรรมชาติในแต่ละท้องถิ่นซึ่งหาได้ใกล้ตัว อย่างเช่น ของเล่นที่ทำจากกล้วย ของเล่นที่ทำจากมะพร้าว ของเล่นที่ทำจากลูกยาง รวมไปถึงดินเหนียว ก้อนหิน ไม้ ฯลฯ มาดัดแปลงเป็นของเล่นชนิดต่างๆ จากนั้นของเล่นเริ่มดูมีความชัดเจนมากขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ เนื่องจากเริ่มมีห้างต่างชาติเข้ามาเปิดในไทย ก็จะมีตุ๊กตารูปสัตว์ขนปุยต่างๆ รถราง ซึ่งเป็นของเล่นที่เริ่มมีราคา ของเล่นโบราณทั้งหลายที่กล่าวมา ปัจจุบันอาจพอจะหาชมได้ในพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ที่มีคนสะสมและเก็บของเล่นต่างๆ ไว้มากมาย เพราะแม้จะเป็นของเล่นของเด็กๆ แต่ก็เป็นความทรงจำที่ดีงามของผู้ใหญ่ด้วยเช่นกัน…เรามีพิพิธภัณฑ์ของเล่นมาแนะนำให้ไปเที่ยวชม ย้อนดูของชิ้นเล็กๆ ที่เป็นความสุขในวัยเยาว์กัน
พิพิธภัณฑ์สุขสะสม
ใครอยากชมของเล่นที่เป็นของสะสมหลากหลายชนิดกว่า ๒๕๐ ประเภท มีทั้งของเล่นสังกะสี เครื่องเสียงโบราณ และของขายในร้านโชห่วยสมัยก่อน ข้าวของต่างๆ ที่นำมาจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์นี้มาจากการสะสมกว่า ๓๐ ปี ของคุณชัยโรจน์ เจริญทวีสิทธิ์ (เฮียเม้ง) และบุตรชาย โดยตั้งใจให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของเยาวชนและบุคคลทั่วไป เพื่อให้รู้ถึงประวัติศาสตร์และวิถีชีวิตคนไทยในสมัยโบราณ ผ่านรูปแบบของใช้และของเล่นโบราณที่นับวันจะหาชมไม่ได้ง่ายนัก ภายในพิพิธภัณฑ์แบ่งเป็น ๒ ส่วนคือ ส่วนที่ ๑ จัดแสดงเรื่องราว ความเป็นมา และวิวัฒนาการของเล่นโบราณตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน มีทั้งของเล่นที่ทำจากเซลลูลอยด์ สังกะสี พลาสติก โดยทั้งหมดมีมากกว่า ๓,๐๐๐ ชิ้น ส่วนที่ ๒ จัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ในอดีตที่หายาก เช่น กระปุกออมสินสำหรับหยอดพดด้วง เตารีดโบราณสมัยรัชกาลที่ ๒ โทรศัพท์เมกนีโต และเครื่องเบ่นกระบอกเสียง เป็นต้น
ข้อมูลเพิ่มเติม
ที่ตั้ง: อยู่ริมถนนพุทธมณฑลสาย ๒ ระหว่าง ซ.๑๙ และ ๒๑ กรุงเทพฯ โทร. ๐๘-๖๘๙๙-๙๒๐๘
เปิดบริการ: วันจันทร์-วันศุกร์ เวลา ๑๐.๓๐-๑๕.๐๐ น. วันเสาร์-วันอาทิตย์ เวลา ๑๐.๐๐-๑๘.๐๐ น.
ค่าเข้าชม: ผู้ใหญ่ ๑๐๐ บาท เด็ก ๕๐ บาท (สูงไม่เกิน ๑๒๐ ซม.)
บ้านพิพิธภัณฑ์
ที่นี่บางทีก็เรียกชื่อเต็มๆ ว่า บ้านพิพิธภัณฑ์ ศาลาธรรมสพน์ ตามสถานที่ตั้งบนถนนศาลาธรรมสพน์นั่นเอง ที่นี่รวบรวมความทรงจำทั้งของเล่นของใช้ในวัยเด็กที่ย้อนยุคไปราว ๕๐ ปี และยังมีมุมจำลองภาพบรรยากาศตลาดเก่าและของใช้ในยุคปี พ.ศ. ๒๔๙๙ เช่น ร้านกาแฟโบราณ ร้านตัดเสื้อ ร้านตัดผม ร้านขายของชำ โชห่วย และอื่นๆ อีกมากมาย ให้เดินชมได้เพลินๆ อย่างสนุกสนานทั้งคนรุ่นเก่าได้ย้อนอดีต และได้ถ่ายทอดความทรงจำให้รุ่นลูกรุ่นหลานได้เรียนรู้วิถีแบบเก่าที่ไม่ค่อยมีให้เห็นในปัจจุบัน
ข้อมูลเพิ่มเติม
ที่ตั้ง: ซ.คลองโพ ๒ ถ.ศาลาธรรมสพน์ เขตทวีวัฒนา กรุงเทพฯ โทร. ๐๕-๖๖๖๖-๑๐๐๘
FB: House of Museums
เปิดบริการ: เปิดวันเสาร์-วันอาทิตย์ เวลา ๑๐.๐๐-๑๗.๐๐ น.
ค่าเข้าชม: ผู้ใหญ่ ๓๐ บาท เด็ก ๑๐ บาท
พิพิธภัณฑ์ล้านของเล่น เกริก ยุ้นพันธ์
พิพิธภัณฑ์แห่งนี้อยู่ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นอีกหนึ่งพิพิธภัณฑ์ที่รวบรวมของเล่นโบราณต่างๆ ไว้มากมาย มีตั้งแต่ของเล่นอายุนับร้อยปีจนถึงของเล่นในยุคปัจจุบัน ทั้งของไทยและต่างประเทศ รวมถึงของเล่นสังกะสีจำนวนมาก ทั้งหมดจัดแสดงในอาคารสีฟ้า มี ๒ ชั้น ชั้นบนแสดงนิทรรศการงานสะสมเกี่ยวกับวิถีไทยที่มีอายุหลายร้อยปี ได้แก่ เครื่องกระเบื้อง เครื่องแก้ว เครื่องถม เครื่องเขิน งานลงยา งานประดับมุกต่างๆ รวมทั้งเครื่องดนตรีโบราณ ส่วนชั้นล่างแสดงนิทรรศการงานสะสมเกี่ยวกับของเล่นโบราณ อายุ ๕๐-๑๕๐ ปี ทั้งของเล่นไม้ ดิน ตะกั่ว สังกะสี เหล็ก บ่งบอกถึงความหลากหลายและได้รู้ถึงวิวัฒนาการของเล่นต่างๆ จากทั่วโลก
ข้อมูลเพิ่มเติม
ที่ตั้ง: ต.ท่าวาสุกรี อ.เมืองพระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา โทร. ๐๘-๑๘๙๐-๕๗๘๒
FB: Milllion Toy Museum by Krirk Yoonpun
เปิดบริการ: วันอังคาร-วันอาทิตย์ เวลา ๐๙.๐๐-๑๖.๐๐ น. (หยุดวันจันทร์ ยกเว้นวันจันทร์ที่เป็นวันนักขัตฤกษ์และวันหยุดราชการ)
ค่าเข้าชม: ผู้ใหญ่ ๕๐ บาท เด็ก ๒๐ บาท
About the Author
