ประวัติศาสตร์และทรัพย์สินมีค่าของแผ่นดิน

ชมได้ที่ “พิพิธภัณฑ์ ศาลาเครื่องอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญกษาปณ์”

‘พระคลัง ในพระคลังมหาสมบัติ’ เทพผู้ปกปักรักษา ทรัพย์สินที่มีค่าของแผ่นดิน คําคํานี้ ในช่วงสองถึงสามปี ที่ผ่านมา หลายต่อหลายคน คงจะคุ้นหู แต่อาจจะมีหลาย คนคงสงสัยว่า ทรัพย์สินมีค่า ของแผ่นดินหมายถึงอะไรอยู่ที่ไหน ซึ่งทรัพย์สินมีค่าของแผ่นดิน หมายถึงสิ่งของ เครื่องใช้ที่เกี่ยวเนื่องใน องค์พระมหากษัตริย์พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนาง หรือข้าราชการชั้นสูงที่ได้รับ พระราชทานประกอบการ เลื่อนยศ ตําแหน่ง มาแต่ โบราณ

และต้องนําส่งคืนแผ่นดินเมื่อพ้นวาระแล้ว รวมทั้งทรัพย์สินอื่นๆ และ มินตราโบราณซึ่งเก็บรักษา อยู่ใน “กรมคลัง” สังกัด “กระทรวงการคลัง” ซึ่งต่อมาได้ตกเป็นมรดก ของแผ่นดิน ต่อมาอยู่ภายใต้ การดูแลของกรมธนารักษ์ มีจํานวนกว่า ๔๐,๐๐๐ ชิ้น

ปัจจุบันกรมธนารักษ์ได้นําบางส่วนจํานวนชาวต่างชาติได้ชมความงดงามวิจิตรอลังการของศิลปะชั้นสูง ที่ยากจะหาชาติใดเทียบเคียง ได้ พร้อมศึกษาเรียนรู้ถึงประวัติความเป็นมาของทรัพย์สินมีค่าเหล่านั้น โดยจัดแสดงอยู่ที่ “พิพิธภัณฑ์ ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญกษาปณ์” ซึ่งตั้งอยู่ภายในพระบรมมหาราชวัง ติดกับทางเข้าวัดพระแก้ว แต่ละปีมีนักท่องเที่ยวเข้าเยี่ยมชมที่พิพิธภัณฑ์ แห่งนี้ปีละกว่า ๔๐๐,๐๐๐ คน ส่วนใหญ่เป็นทัวร์ชาวต่างชาติ แบ่งเป็น ประชาชนชาวไทยปีละประมาณ ๒๐๐,๐๐๐ คน

ภายในศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญกษาปณ์ จัดแสดงทรัพย์สินมีค่าของแผ่นดินที่ทรงคุณค่า และร้อยเรียง เรื่องเล่าทางประวัติศาสตร์ของชนชาติไทยในอดีตผ่านเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ เงินตรา และเหรียญกษาปณ์ ซึ่งเริ่มจัดแสดง เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๙ โดยแรกเริ่มจัดแสดงเหรียญกษาปณ์และเงินตราไทย ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๒๑ จัดแสดงเพิ่มเติมคือ จัดแสดงเครื่องราช อิสริยยศและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ และในปี พ.ศ. ๒๕๓๕

มีการพัฒนา ปรับเปลี่ยนรูปแบบการจัดแสดงใหม่ โดยจัดแสดงทั้งหมด ๒ ชั้น ชั้นแรกจัดแสดงถึงประวัติความเป็นมาของพิพิธภัณฑ์และนิทรรศการ หมุนเวียน ส่วนชั้นที่ ๒ แบ่งการจัดแสดงออกเป็น ๑๒ ห้องด้วยกัน ได้แก่ ห้องจัดแสดงที่ ๑ จัดแสดงเครื่องราชอิสริยยศหมวดเครื่อง ภูษณาภรณ์ เครื่องอุปโภค รวมทั้งของใช้เบ็ดเตล็ดต่างๆ ซึ่งสิ่งของ ที่พระราชทานจะมีความแตกต่างกันในเรื่องของวัสดุ ลวดลาย ขึ้นอยู่ กับพระอิสริยศักดิ์หรือตําแหน่งของบุคคลที่ได้รับพระราชทาน อาทิ เสื้อครุยปฐมจุลจอมเกล้าของรัชกาลที่ ๕ ห้องจัดแสดงที่ ๒ จัดแสดง เครื่องราชอิสริยยศหมวดเครื่องสิริมงคล ที่พระมหากษัตริย์พระราชทาน ให้บุคคลที่มีตําแหน่งสําคัญในการบริหารบ้านเมือง และผู้รับผิดชอบในการเป็นผู้บังคับบัญชา เพื่อความเป็นสิริมงคลและเป็นเครื่องเตือนใจให้ปฏิบัติงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริตและสุขุมรอบคอบ ทรงไว้ซึ่งความ ยุติธรรม เช่น ประคําทองคําพร้อมดิ่ง ตะกรุดทองคําลงยาประดับเพชร เป็นต้น ห้องจัดแสดงที่ ๓ เป็นห้องจัดแสดงเครื่องราชอิสริยยศหมวด เครื่องศัสตราวุธ สําหรับพระราชทานพระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนางที่มี ตําแหน่งสําคัญฝ่ายหน้า เช่น พระแสงกระบี่นาคสามเศียร พระแสง ดาบญี่ปุ่น พระแสงดาบอย่างเทศ เป็นต้น

ห้องจัดแสดงที่ ๔ เป็นห้องจัดแสดงดาราตราประจํา ตําแหน่งต่างๆ ได้แก่ ดาราไอราพต ซึ่งรัชกาลที่ ๔ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างดาราไอราพตสําหรับเป็นเครื่องทรงของพระมหากษัตริย์ และดาราช้างเผือกสําหรับพระราชทานข้าราชการและชาวต่างประเทศในพระราชอาณาจักรผู้มีความชอบ อันเป็นต้น เค้าของเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่ง ๓ ฤดูช้างเผือกในปัจจุบัน ห้องจัดแสดงที่ ๕ จัดแสดงเกี่ยวกับพระราชพิธี โสกันต์ และพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ห้องจัดแสดงที่ 5 จะได้พบกับ ความงดงามของเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรทั้ง ซึ่งทางกรมธนารักษ์จัดสร้างขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายเป็นพุทธบูชาเนื่อง ในวโรกาสพระราชพิธีกาญจนาภิเษก พ.ศ. ๒๕๓๙ แทนเครื่องทรง ชุดเดิมซึ่งสร้างขึ้นเมื่อรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกและพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ห้องจัดแสดงที่ ๗ จัดแสดง เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ หรือเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศอันเป็นเครื่องหมายของความเป็นพระมหากษัตริย์

ห้องจัดแสดงที่ 4 จัดแสดงต้นไม้ทอง ต้นไม้เงิน และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ ห้องจัดแสดงที่ ๙ จัดแสดงภาพเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ห้องจัดแสดงที่ ๑๐ จัดแสดงเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ และเคยโปรดเกล้าฯ พระราชทานประกอบพระอิสริยยศสมเด็จพระนางเจ้ารําไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ ห้องจัดแสดงที่ ๑๑ จัดแสดงเครื่อง ประกอบพระอิสริยยศพระองค์เจ้าในพระราชพิธีสมโภชเดือนและขึ้นพระอู่ และห้องจัดแสดงสุดท้าย จัดแสดงวิวัฒนาการเงินตราไทย ตั้งแต่สมัยอาณาจักรฟูนัน ทวาราวดี ศรีวิชัย สุโขทัย อยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์ (ตั้งแต่รัชกาลที่ 9 – รัชกาลปัจจุบัน)

ทั้งนี้ “พิพิธภัณฑ์ ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญกษาปณ์” ตั้งอยู่ในพระบรมมหาราชวัง บริเวณทางเข้า วัดพระแก้วทางประตูวิเศษไชยศรี เปิดทุกวัน ตั้งแต่เวลา ๐๘.๓๐- ๑๖.๐๐ น. (ยกเว้นวันที่มีพระราชพิธี)

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมที่ โทร. ๐ ๒๒๒๕ ๐๒๕๑ ต่อ ๒๒๐๙ โทรสาร ๐ ๒๒๕ ๙๑๕๔

อีเมล: emuseum@treasury.go.th