สูงสุดฟ้า ศรัทธาพาไปถึง

ไม่ใช่แค่ก้าวเดิน ไม่ใช่แค่เพลินๆ เที่ยวไป สําหรับจุดหมายบน ภูเขาคราวนี้ เราสร้างแรงจูงใจให้หนักกว่าเดิม หลังจากที่พ่ายแพ้ต่อ การเดินไปชมพระอาทิตย์ขึ้นที่พูนฮิลล์ในครั้งแรกของการทําความรู้จัก กับหิมาลัย ครั้งนี้บนความสูงที่มากกว่าเดิม เพิ่มเติมคือจุดหมายใหม่ที่เราจะต้องไปร่วมชมงานเทศกาลหน้ากากที่ชื่อว่า Mani Rimdu (มาณี ริม) ที่หนึ่งปีมีเพียงครั้งเดียว เทศกาลนี้จัดขึ้นที่ Tengboche Mon- astery หรือวัดเก่าแก่ที่สุดและใหญ่ที่สุดในแถบ Khumbu region บน เทือกเขาหิมาลัยแห่งนี้สําหรับจุดเริ่มต้นของการเดินทาง เริ่มด้วยการบินไปลงที่เมือง หลวงของเนปาลคือ กรุงกาฐมาณฑุ แล้วนั่งเครื่องบินภายในประเทศ ต่อมายังเมือง Lukla แล้วเริ่มต้นเทรกกิ้งจากที่นั่น ราว ๓-๔ วันจึง จะขึ้นมาถึงจุดที่ตั้งของ Tengboche Monastery หรือวัดพุทธ-ทิเบตแห่งนี้

หรือบางคนอาจมุ่งไปที่ทะเลสาบ Gokyori อันเป็นทะเลสาบใหญ่ ที่สวยงามบนภูเขาแห่งนี้ ซึ่งนักเทรกกิ้งนิยมไปปักหมุดด้วยเช่นกัน และก็มีบางคนที่อาจไปแค่ Namche Bazarr หมู่บ้านที่เหมือนเป็นศูนย์ รวมของชาวเชอร์ปาที่อาศัยอยู่บนภูเขา จากระยะไกลๆ เราจะเห็นบ้าน เรือนเรียงรายลดหลั่นตามไหล่เขาดูสวยงาม และแน่นอน จุดหมายของ เราก็ต้องผ่านมาแวะพักที่หมู่บ้านแห่งนี้ด้วยหนึ่งคืน แล้วจากที่นี่ เราก็ จะเดินเท้าขึ้นไปอีกราว ๕-๖ ชั่วโมงสู่จุดหมายที่ความสูง ๓,๘๖๐ เมตร คือสถานที่ตั้งของ Tengboche Monastery ที่เราจะมาร่วมงานเทศกาล สุดหรูบนภูเขาแห่งนี้

Mani Rimdu อัญมณีสุดหรูแห่งหิมาลัย

โอม….มาณี ปัทเมนุม เสียงบทสวดแห่งพระอวโลกิเตศวรนี้หลาย คนคงคุ้นเคยดี และหนึ่งในคําของบทสวดนี้ก็คือคําเดียวกับชื่อของเทศกาลนี้ มาณี ริมๆ มาณี ก็คือ มณี เป็นคําเดียวกับอัญมณีที่เป็น เครื่องประดับทรงคุณค่า ในคําที่เราคุ้นเคยคําเดียวกัน ไม่ใช่เรื่องแปลกที่คําคําหนึ่งในสถานที่หนึ่ง บางทีเราก็พบเจอคําคล้ายๆ กันในสถานที่ ซึ่งห่างออกไป บางทีระยะทางหรือความห่างก็ไม่ใช่สิ่งที่ใช้วัดความต่าง หลายๆ อย่างในโลกนี้ยังมีอะไรที่น่าทึ่งเกินคาดคิดอยู่อีกมาก อย่าง เช่นเทศกาลมาณี ริมๆนี้ ตามกําหนดวันของเทศกาลคือ วันพระจันทร์ เต็มดวง ช่วงปลายตุลาคม หรือก็คือ วันขึ้น ๑๕ ค่ํา เดือน ๑๒ ซึ่งตรงกับวันลอยกระทงของไทยเรา นอกจากระยะทางของความห่างไกลบนภูเขาแห่งนี้กับระยะของความสูงที่ต่างกันหลายพันเมตร ก็ไม่มีอะไร บอกได้เลยว่าทั้งสองเทศกาลบังเอิญถูกกําหนดขึ้นในคืนวันพระจันทร์เต็มดวงคืนเดียวกันได้อย่างไร ในขณะที่เราลอยกระทงเพื่อขอขมาพระแม่คงคา ชาวพุทธบนหิมาลัยก็มีพิธีขอขมาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เชื่อว่าช่วย ปกป้องคุ้มครองพวกเขาบนภูเขาแห่งนี้ด้วยการสวดมนต์ บูชา ทําพิธี บนทรายมันดาลา และร่ายรําระบําหน้ากาก ซึ่งถือเป็นเทศกาลใหญ่ ประจําปีที่จะมีติดต่อกันประมาณ ๖-๑๐ วัน

ในช่วงเวลาดังกล่าว แต่ละวันจะมีโปรแกรมต่างๆ กันไป และมี เฉพาะช่วง ๒ วันแรกเท่านั้นที่คนภายนอกจะสามารถเข้าร่วมงานได้และเราก็จัดโปรแกรมการเดินไว้แล้วว่าจะมาให้ทันร่วมงานเทศกาลใน ๒ วันแรกซึ่งถือเป็นไฮไลต์น่าตื่นตาตื่นใจ โดยเฉพาะสําหรับนัก เดินทางที่รอนแรมมาบนหิมาลัย ภาพความศรัทธาของมหาชนบนภูเขาที่นั่งรายล้อมในพิธีของวันแรกในการเปิดเทศกาลมาณี ริมนั้นเป็นความน่าประทับใจ และแสดงให้เห็นถึงการมีอยู่ของวัฒนธรรม ประเพณี และศาสนาที่ดํารงอยู่ทุกหนทุกแห่งโดยไม่แบ่งแยก แม้ใน ท่ามกลางวงล้อมของชาวเชอร์ปาที่แต่งกายมาในชุดพื้นเมืองจะมี คนแปลกหน้าต่างชาติต่างถิ่นที่อยู่ในชุดเดินทางอย่างเรา และอีก หลายๆ ชาติที่ยื่นมือรับถ้วยน้ําชา ข้าวทิพย์ และขนม ผลไม้ที่พระลามะ เดินนํามาแจกจ่ายชาวบ้านที่มาร่วมงานพิธี คนแปลกหน้าต่างเชื้อชาติอย่างเราๆ ก็พลอยได้ลิ้มรสอันเป็นเสมือนของทานในงานบุญเหล่านั้น ไปด้วย นับเป็นรสชาติของความอิ่มเอมและอบอุ่นท่ามกลางอากาศ หนาวๆ ของช่วงต้นฤดูหนาวที่ตัวเลขขององศาลดลงไปจนติดลบแม้จะเป็นช่วงบ่ายแล้วก็ตาม

พิธีในวันแรกเป็นการรับพรจากท่านริมโปเช ชาวบ้านจะเข้าแถว เดินเรียงเข้าไปวางเงินทําบุญทีละคน จากนั้นพระลามะและท่าน ริมโปเชจะยื่นขนมหวานปั้นเป็นลูกกลมๆ ให้เราเองก็เข้าไปร่วมทําบุญ รับพรด้วยเช่นกัน รู้สึกอิ่มบุญไปในอีกรูปแบบ ตลอดพิธีมีเสียงโอม ก้องหุบเขา รวมทั้งรุ่งเช้าอีกวันที่เป็นการแสดงระบําหน้ากากโดยเหล่า พระลามะที่แต่งกายด้วยชุดหลากสีสันและสวมหน้ากากที่หน้าตาดูน่ายําเกรงออกมาร่ายรําเป็นการแสดงที่เต็มไปด้วยบรรยากาศแห่ง เวทมนตร์ เปี่ยมพลัง และสะกดทุกคนให้ตรึงอยู่บนเก้าอี้ หรือม้านั่งทั้ง ๓ ด้านรอบลานการแสดงภายในวัด

การแสดงระบําหน้ากาก หรือ Famous Mask Dances perfor- mance by Monks มีขึ้นในวันที่ ๒ ของเทศกาล จะเริ่มขึ้นหลังจากลามะ มาทําพิธีเซ่นไหว้ที่มีเครื่องเซ่นวางอยู่บนแท่นตรงกลางลาน จากนั้น ลามะที่รับหน้าที่ในการเป่าแตรจะออกมาเป่าเป็นเสียงโอมยาวก้องหุบเขา เพิ่มความขลังให้บรรยากาศ การแสดงมีหลายชุด แต่ละชุดก็ มีผู้แสดงออกมาในชุดต่างๆ กันไป ผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนออกมาตั้งแต่ ช่วงเช้าจนจรดเย็น ก่อนจะปิดท้ายด้วยชุดการแสดงที่เน้นความตลกเรียกเสียงหัวเราะให้ชาวบ้านที่ยังคงนั่งชมกันจนจบ….และในช่วงเย็นก็จะเหมือนเป็นการปลดปล่อยสิ่งที่เป็นพิธีการ เป็นข้อคิด หรือสัญลักษณ์ ที่ดูเคร่งเครียดทั้งหมดออกไป เหลือไว้แต่ความขบขันราวไร้สาระ

แต่ในความไม่มีสาระเราว่าก็คงมีความหมายอะไรบางอย่างซ่อนอยู่ เช่นเดียวกับสิ่งที่ซ่อนอยู่ภายใต้ชุดนักรบและหน้ากากเหล่านั้น

ที่นั่งด้านหนึ่งเป็นฝั่งของท่านริมโปเชและลามะ ฝั่งตรงข้ามอีกด้าน ส่วนมากเป็นชาวต่างชาติที่ต้องซื้อบัตรเข้าชม รวมทั้งเราด้วย มีม้านั่ง อยู่ชั้นบน ด้านล่างส่วนใหญ่เป็นชาวบ้าน คนท้องถิ่น หรือชาวเชอร์ปา ที่รอคอยการแสดงที่ดูน่ายําเกรงของระบําหน้ากากแบบนี้ทุกปีภายใต้ท่าทางของการร่ายรํา พวกเขาเชื่อกันว่ามีสัญลักษณ์ที่สามารถ ตีความได้หลายแบบ ทั้งเรื่องของความดีชนะความชั่ว เรื่องของปีศาจ และเหล่าอธรรมที่กําลังสู้รบกับธรรมะ รวมทั้งเรื่องของความโลภ ความ โง่เขลาที่กําลังต่อกรเอาชนะความมีสติ สมาธิ และปัญญา ทุกท่วงท่า ที่ดูเรียบง่าย แต่เข้มแข็งและมีพลัง เหล่าลามะภายใต้ชุดและหน้ากาก เหล่านั้นต้องฝึกซ้อมมาอย่างดี เพราะการแสดงนี้ก็เปรียบได้กับคําสอน เชิงสัญลักษณ์ที่ลึกซึ้งในเชิงของศาสนา ซึ่งสืบทอดต่อกันมาเป็นเวลานาน และยังคงจะสืบทอดต่อไปอีกนานภายใต้เงื้อมเงาของเทือกเขาสูง บนหิมาลัยแห่งนี้